Định nghĩa: Tinopal là nhiều hợp chất hóa học tổng hợp được gọi là chất làm sáng quang học (optical brightener) được thêm vào chất tẩy giặt với mục đích làm sản phẩm được giặt trông thấy trắng và sáng hơn, từ đó thấy có vẽ sạch hơn.

Các chất này hiện nay được thay thế cho các chất được dùng hơn cả một thập kỷ trước đó là các chất nhuộm xanh lơ (bluing) được thêm vào với lượng rất nhỏ vào chất tẩy giặt với mục đích làm như trên nhưng bằng cơ chế nhuộm xanh.



Các chất làm trắng quang học thường được sử dụng là:

1) Triazinylaminostilbenes (cyanuric chloride diamino,stilbene)

2) Distyrylbiphenyls.

3) Bis (1,2,3-triazol-2-yl) stilbenes.

4) 1,3-Diphenyl-2-pyrazolines.

5) Coumarins



Tinopal 5BM

Những tên khác:

Optical brightening Agents (OBAs), Optical Whiteners, Fluorescent Brightening Agents, Fluorescent Brighteners, Fluorescent Whitening Agents (FWAs), Fluorescent White Dyes và Fluorescent Dyes.

Cơ chế làm trắng:

Như tên gọi, các hợp chất này có khả năng phát huỳnh quang (fluorescence) cho nên chúng hấp thu các ánh sáng vàng của chất liệu mà chất này bám vào và phát ra ánh sáng màu xanh từ đó làm mắt con người nhận thấy đối tượng sáng trắng hơn. Các chất làm sáng quang học chuyển ánh sáng của các bước sóng ngắn trong vùng cực tím (UV range) thành các bước sóng dài sáng xanh trong vùng khả kiến (visiable range) và giảm các ánh sáng vàng. Sau khi giặt, các chất này sẽ bám vào và làm cho các sợi vải thấy sáng hơn. Thực tế, các chất làm sáng quang học này không làm cho các đối tượng được sạch hơn mà chỉ tạo cảm giác của mắt thấy sáng và trắng hơn. Đây là kỹ thuật nâng chất lượng bằng cách làm sai lệch thị giác của con người chứ thực sự đối tượng được giặt không được làm sạch hơn.

Các chất này sau khi giặt vẫn còn trên sợi vải và phải không bị phân hủy bởi nhiệt và các chất khác trong bột giặt. Chúng ta có thể phát hiện các chất lám trắng quang học này bằng cách chiếu dưới đèn cực tím trong buồng tối và thấy quần áo sẽ sáng lên.

Sử dụng trong các lĩnh vực khác:

Các chất làm sáng này cũng còn được sử dụng trong các công nghệ sản xuất giấy, vải sợi, nhựa, sơn, mực in hay mỹ phẩm. Các chất làm trắng cũng có thể ứng dụng trong các kỹ thuật khác như phát hiện sự rò rỉ của nước thải của các nhà máy, dùng trong các xét nghiệm chẩn đoán y học, chất diệt côn trùng...

Quy định an toàn:

Các chất làm sáng được quy định trong Title 21 của Tổ chức quản lý dược – thực phẩm Hoa Kỳ (FDA). Chất nào dược sử dụng trong những vật liệu có thể tiếp xúc với thực phẩm, như các sản phẩm nhựa hay đồ bao gói. Chất nào được sử dụng trong công nghiệp chất giặt tẩy và các chất này phải được giám sát bởi tổ chức bảo vệ môi trường Hoa Kỳ (EPA).

Mức độ an toàn và tác động trên sức khỏe:

Theo dự án nghiên cứu “Các đặc điểm chính của các chất giặt tẩy” của tổ chức bảo vệ môi trường Hoa Kỳ (EPA) thì các chất làm trắng quang học có khả năng gây độc cho con người là các hợp chất dẫn xuất từ aminotriazine và stilbene các chất này ảnh hưởng đến sự phát triển và khả năng sinh sản của con người. Tuy nhiên, nghiên cứu này cũng cho rằng cần phải nghiên cứu thêm để khẳng định độc tính của các chất này.

Các vấn đề về sự ảnh hưởng của các chất làm sáng quang học trên da khi tiếp xúc trên quần áo cũng đã được nghiên cứu và cho thấy không có phản ứng trên da.

Các thí nghiệm với vi khuẩn, nấm mốc, nấm men cho thấy các chất làm trắng quang học có khả năng gây đột biến trên tế bào vi sinh vật.

Tác động trên môi trường:

Một nghiên cứu thống kê của tổ chức bảo vệ môi trường Hoa Kỳ (EPA) thực hiện vào năm 1975 cho kết quả đã có hơn 29 triệu pound ( khoảng 13.137 tấn) các chất làm trắng quang học được đưa vào các chất giặt tẩy từ năm 1969 đến năm 1975. Việc này đã gây ra sự quan ngại về số lượng rất lớn các chất làm trắng quang học đã được đưa vào môi trường.

Hiện nay cơ quan EPA đã mời các nhà sản xuất các chất giặt tẩy tham gia chương trình hành động thân thiện với môi trường bằng cách sử dụng các chất làm trắng quang học thân thiện với môi trường có độc tính thấp trên con người và có khả năng tự phân hủy trong môi trường

Các chất làm trắng quang học thực sự không tự phân hủy sinh học nên có thể gây tích tụ trong môi trường. Ngoài ra theo một báo cáo của Ủy ban đánh giá sinh thái Châu Âu về tác đông của các chất giặt tẩy thì các chất làm trắng quang học bị phân hủy bởi ánh sáng tạo thành rất nhiều các chất chuyển hóa khác mà cho đến nay vẫn chưa xác định được.

Các vấn đề còn chưa biết về tác động đến môi trường và số lượng sử dụng ngày càng nhiều của các hóa chất làm trắng quang học làm chúng ta phải suy nghĩ đến việc giảm sử dụng các chất này nếu thấy không cần thiết.

Hiện nay có thông tin các hóa chất này lại được sử dụng để làm trắng sáng sợi bún tươi. Việc này gây nguy hiểm đến sức khỏe con người vì các chất này là các hóa chất chỉ được sử dụng trong công nghiệp. Do đó, các cơ quan quản lý an toàn thực phẩm cần phải nhanh chóng có biện pháp ngăn chặn cách chế biến độc hại này bằng cách giáo dục và chế tài. Để phân tích các chất này trong thực phẩm cần phải xác định hiện nay trên thị trường Việt Nam đang sử dụng hóa chất Tinopal nào, vì có nhiều loại chất được sử dụng với mục đích này.

Mọi người có thể tự kiểm tra nhanh xem bún tươi có hóa chất Tinopal hay không bằng cách sử dụng đèn cực tím (đèn UV- loại đèn cầm tay sử dụng pin dùng để kiểm tra tiền thật hay tiền giả): đem đĩa bún vào chổ tối chiếu ánh sáng đèn này vào. Nếu các sợi bún phát sáng màu trắng xanh chứng tỏ chúng có chứa các hóa chất Tinopal còn không phát sáng thì không có.

Ths Ds Châu Vĩnh Thị lược dịch theo trang web:

http://greencleaning.about.com/od/GreenCleaningResources/g/Optical-Brighteners.htm